Σε κοντινή απόσταση από το μεθοριακό σταθμό του Προμαχώνα, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, βρίσκεται ένα χωριό 400 περίπου κατοίκων που ελάχιστα θυμίζει την ακμάζουσα πόλη που στο απόγειο της κατοικείτο από 20000 ψυχές. Με ιστορία βαθιά χαραγμένη σε κάθε γωνιά του, το Μελένικο, στέκει περιτριγυρισμένο από μυστηριώδεις ασβεστολιθικούς βράχους και αρχέγονα αμπέλια.
Με ιστορικές αναφορές από την εποχή του Ιουστινιανού, τούτο το πρώην βυζαντινό φρούριο κρύβει πολλά ιστορικά μυστικά. Λέγεται πως κατά την κορύφωση του διέθετε περισσότερα από 1300 σπίτια και 70 εκκλησίες. Έλληνες, Σλάβοι, Λατίνοι, Τούρκοι και αρκετοί ακόμη συνυπήρχαν, με τους συμπατριώτες μας να κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στο εμπόριο. Μετάξι αρίστης ποιότητος, χάλκινα σκεύη, δέρματα και φυσικά άφθονο κρασί ήταν μερικά από τα είδη που κυριαρχούσαν και ανέπτυξαν την τοπική οικονομία.
Είναι γεγονός πως το κρασί του Μελένικου ήταν φημισμένο από του βυζαντινούς χρόνους. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα, οι ιδανικές καιρικές συνθήκες και η τεχνογνωσία των ντόπιων δημιουργούσαν έναν οίνο που η φήμη έφτανε στα πέρατα της Αυτοκρατορίας. Για την εξαιρετική ποιότητα του κρασιού της περιοχής, μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει ο τρόπος αποθήκευσης του. Οι ντόπιοι κατασκεύαζαν λαξευμένα κελάρια σε μορφή λαβυρίνθου κάτω από τις οικίες τους. Οι λεγόμενες τρυπητές παρείχαν τις ιδανικές συνθήκες για να ωριμάσει το κρασί, μέσα στα καλά προσεγμένα βαρέλια του. Οίνος βαθύς κόκκινος έρρεε άφθονος στην πόλη και τα πλούτη της περιοχής ήταν εμφανή.
Η μοίρα του Μελένικου σφραγίστηκε το 1913 με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου όταν κατοχυρώθηκε στη Βουλγαρία. Έκτοτε οι ελληνικής καταγωγής κάτοικοι του, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να μετοικήσουν κυρίως στο Σιδηρόκαστρο, τις Σέρρες και τη Θεσσαλονίκη. Ίσως μια μακραίωνη και λαμπρά ιστορία ακμής του ελληνισμού να έφτανε στο τέλος της, όμως η σφραγίδα που αφήσαν στον τόπο είναι ανεξίτηλη μέχρι και στις μέρες μας.
Τα παλιά αρχοντικά με τη χαρακτηριστική μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, στέκουν σιωπηλά για να μας θυμίσουν την έντονη ελληνική παρουσία στην περιοχή. Τα περισσότερα από αυτά δεν άντεξαν στο χρόνο, αρκετά όμως έχουν αναπαλαιωθεί και αναστηλωθεί δίνοντας μια ξεχωριστή παραδοσιακή νότα στον οικισμό. Το σύγχρονο Μελένικο στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό. Τα καταστήματα εστίασης και εκείνα με τα αναμνηστικά είδη, μοιάζουν να είναι περισσότερα και από τις κατοικίες. Το χωριό μοιάζει χωρισμένο στα δύο εξαιτίας ενός χειμάρρου ο οποίος συνήθως είναι ξερικός. Τα σπίτια είναι κτισμένα παράλληλα των όχθεων του και οι λιγοστοί πλέον κάτοικοι του, διατηρούν το χωριό σε αρκετά καλή κατάσταση. Αναντίρρητα φαίνεται πως η οικιστική ανάπτυξη ολοένα και αυξάνεται. Το Μέλνικ, που λένε οι Βούλγαροι, ελπίζει να νιώσει ξανά μέρος της παλιάς του αίγλης.
Είναι πράγματι γεγονός πως στο Μελένικο νιώθει κανείς έντονα την ορθόδοξη παράδοση. Με την είσοδο του κάποιος στο χωριό θα αντικρύσει μια πινακίδα με τους πέντε πολιούχους του χωριού. Ακόμη, πολλά απομεινάρια παλιών ναών βρίσκονται εντός του οικισμού , ενώ άλλα, όπως αυτό του Αγίου Νικολάου βρίσκεται σε στάδιο αναστήλωσης.
Σίγουρα όμως το πιο καλοδιατηρημένο εκκλησάκι του οικισμού είναι αυτό της Αγία Παρασκευής (Πέτκα, στα βουλγάρικα), το οποίο βρίσκεται περίπου 500 μέτρα μακριά από το χωριό. Ένας μικρός χωματόδρομος πνιγμένος στη βλάστηση θα οδηγήσει τα βήματα σας στην εκκλησία. Πρόκειται για έναν προσφάτως επισκευασμένο ναό (2004), ο οποίος βρίσκεται στη θέση ενός προϋπάρχοντος που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Το Μελένικο αποτελεί έναν καλό και σύντομο προορισμό για τους βορειοελλαδίτες. Απέχοντας μονάχα 30 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα ενδείκνυται ακόμη και για ημερήσια εκδρομή. Επιπλέον το οδικό δίκτυο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση και η σήμανση στο δρόμο επαρκής. Αξίζει να περιπλανηθεί κανείς στα στενά σοκάκια του, να ταξιδέψει στο χρόνο, να γνωρίσει τη γενέτειρα του λόγιου και αγωνιστή Αναστάσιου Πολυζωίδη και να γευτεί σαν βυζαντινός ταξιδευτής τον περίφημο οίνο της περιοχής.
Αν αναζητάτε καταλύματα ρίξτε μια ματιά στη Booking.
