Είναι ένα μουσείο στην Κρήτη πολύ διαφορετικό από όλα τα άλλα. Ο λόγος για το Λυχνοστάτη, το μουσείο της πέτρας και της μαντινάδας. Ένας φιλόξενος χώρος στα παράλια του Δήμου Χερσονήσου, που δημιουργήθηκε από την οικογένεια Μαρκάκη. Με πρωτεργάτες τον πατέρα Γιώργο και τη μητέρα Έλσα, μια προσωπική λαογραφική συλλογή, βρήκε τον ιδανικό χώρο να φιλοξενηθεί.
Όλα ξεκινούν στα παιδικά χρόνια του κυρίου Γιώργου, του γιατρού, που όποτε πήγαινε οδικώς από τη γενέτειρα του τη Σητεία στο Ηράκλειο, κοιτούσε την παραλία της Πλάκας και ονειρευόταν κάποια στιγμή να αποκτήσει ένα κομμάτι γης σε τούτο το μέρος που είχε ερωτευτεί. Τα χρόνια πέρασαν και όταν ο γιατρός μάζεψε τις πρώτες του οικονομίες, άδραξε την ευκαιρία και αγόρασε ένα παραθαλάσσιο οικόπεδο στην παραλία, που τον κέρδισε από την πρώτη στιγμή.
Το 1986 λοιπόν πάρθηκε η απόφαση της δημιουργίας ενός υπαίθριου μουσείου. Ένα μουσείο που θα περιελάμβανε λαογραφικές, καλλιτεχνικές, φυσιογνωστικές συλλογές καθώς και εκθέματα προβιομηχανικής τεχνολογίας. Για την κατασκευή του κομψού αυτού χώρου εργάστηκε σκληρά η οικογένεια Μαρκάκη, καθώς και ορισμένοι φίλοι της, ο καθένας με τον τρόπο και τις γνώσεις του. Βασικά συστατικά της δημιουργίας του Λυχνοστάτη , ήταν το μεράκι και η κουζουλάδα. Όποιος τα διέθετε, είχε τα απαραίτητα προσόντα για να βοηθήσει.
Όλα τα παραπάνω στοιχεία καθώς και πολλές άλλες σημαντικές πληροφορίες, τις μαθαίνει κανείς κατά την προβολή της ταινίας “Χτίζοντας με πέτρες και μαντινάδες”, με την οποία ο κύριος Γιάννης Μαρκάκης υποδέχεται τους επισκέπτες. Η σύζυγος του, μεριμνά για την υπέροχη σουμάδα ή κανελάδα καλωσορίσματος και η φωνή του ιδρυτή Γιώργου Μαρκάκη συνοδεύει την συγκινητική προαναφαρθείσα ταινία. Είναι αλήθεια ότι σε ένα από τα πιο πολύβοα μέρη της χώρας μας, ένας ιδιαίτερος χώρος παράγει τέχνη και πολιτισμό. Ένα στολίδι της ευρύτερης περιοχής, που σε ταξιδεύει στο χρόνο και στην ελληνική παράδοση.
Κάθε ένα από τα αντικείμενα στο Λυχνοστάτη είναι παράλληλα και έκθεμα. Όλα έχουν από μία ιστορία να διηγηθούν. Τα έργα είναι δημιουργημένα από πολλούς καλλιτέχνες, διάσημους και μη. Προσωπικά λάτρεψα τα ξυλόγλυπτα των Κρητών ποιμένων, οι οποίοι αν και αυτοδίδακτοι , έχουν δημιουργήσει μικρά αριστουργήματα.
Στο χώρο μπορεί κανείς να εντοπίσει αντικείμενα της καθημερινής ζωής, περασμένων δεκαετιών ή ακόμα και αιώνων. Όμορφα επιπλωμένα σπίτια άλλης εποχής δίνουν της θέση τους σε νυφικά κρεβάτια. Πίνακες με ανθρώπους σκαμμένους από τις κακουχίες και περίτεχνα υφαντά, συναντά κανείς όπου και αν κοιτάξει. Ο χρόνος μοιάζει να έχει γυρίσει αρκετά πίσω, σε πιο αγνές εποχές.
Ο προαύλιος χώρος του Λυχνοστάτη πέρα από ένας μικρός βοτανικός κήπος, είναι παράλληλα μέρος του μουσείου. Ένα μοναδικό σκολειό μιας άλλης εποχής που βρίσκεται στην αυλή, σε κάνει να νιώσεις και πάλι μαθητής. Λίγο παραδίπλα, θα βρει κανείς το Κρητικό Μιτάτο (την καλύβα των βοσκών στα ορεινά), μελισσοκομικά αντικείμενα, εργαλεία αλωνίσματος και πολλά αλλά από τη αγροτική ζωή της Κρήτης.
Κάπου εκεί ανάμεσα, στέκει το εκκλησάκι της Παναγίας της Ακροκυματούσας που μοιάζει να προστατεύει το χώρο. Όποιος το επιθυμήσει, καλό είναι να ανάψει ένα κεράκι στο όμορφο αυτό ξωκκλήσι. Σε απόσταση αναπνοής από την ακτή, το κατάλευκο αυτό εκκλησάκι μοιάζει να χαϊδεύεται από τη θάλασσα.
Είναι λογικό ότι ένα μουσείο τέτοιου τύπου, δε θα μπορούσε να μη φιλοξενεί μαντινάδες. Αμέτρητα τετράστιχα βρίσκονται σε πολλά σημεία του Λυχνοστάτη, είτε γραμμένα ,είτε σμιλεμένα στο ξύλο. Μικρές συνοπτικές ιστορίες που είναι αφιερωμένες στην οικογένεια, την πατρίδα, την τιμή και φυσικά την αγάπη. Κάπου εδώ να αναφέρω ότι η πιο συγκινητική γωνιά του μουσείου, είναι στο νερόμυλο του Καβρού.
Ο Καβρός λοιπόν ήταν ένας φτωχός μυλωνάς από το Λασίθι. Κατά τα νεανικά του χρόνια, ερωτεύθηκε σφόδρα την Ελένη, η οποία επίσης αγάπησε τον νεαρό μυλωνά από την πρώτη στιγμή. Οι δυο τους όμως στάθηκαν άτυχοι, διότι η οικογένεια της Ελένης δεν ενέκρινε τούτο τον έρωτα. Δεν ήταν διατεθειμένοι να δώσουν την κόρη τους σε ένα φτωχό μυλωνά, που όλη μέρα ήταν λευκός από το αλεύρι και μούσκεμα σαν τον κάβουρα (εξ ου και Καβρός).
Η στιγμή όπου το νεαρό ζευγάρι κλέφτηκε δεν άργησε να έρθει και έπειτα από σκέψη, η οικογένεια της Ελένης τελικά ενέδωσε και ενέκρινε το γάμο. Το ζευγάρι πέρασε μια όμορφη ζωή μαζί και δημιούργησαν τη δική τους οικογένεια. Μιας και ο Καβρός ήταν λάτρης των μαντινάδων και μονίμως ερωτευμένος με τη γυναίκα του, κάθε χρόνο της Αγίας Ελένης της έγραφε και μια μαντινάδα με όμορφα λόγια αγάπης.
Τα χρόνια πέρασαν και μόνο ο θάνατος θα μπορούσε να τους χωρίσει. Δυστυχώς ο Καβρός, κάποια στιγμή έχασε τη σύζυγό του. Ο πόνος του ήταν αβάστακτος, άλλα το έθιμο της 21ης Μαΐου συνέχισε να το τηρεί. Μέχρι να σβήσει και ο ίδιος ,αφιέρωνε και μια ξεχωριστή μαντινάδα για την αγάπη της ζωής του, την ημέρα της γιορτής της. Τούτη η ιστορία γίνεται ακόμη πιο συγκινητική, ακούγοντάς την από το στόμα του υιού τους, στο χώρο του παλιού μύλου μέσω ηχογραφημένης αφήγησης. Πρόκειται για ένα πολύτιμο ακουστικό ντοκουμέντο.
Το μουσείο της πέτρας και της μαντινάδας, αποτελεί μία από τις εκπλήξεις του Δήμου Χερσονήσου. Εκεί συναντά κανείς την ιστορία, τον πολιτισμό, την τέχνη και τα έθιμα του τόπου μας. Ένας ξεχωριστός χώρος που έχει βραβευτεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχει άριστες κριτικές από τους επισκέπτες του. Μία επίσκεψη στο Λυχνοστάτη, μόνο καλό μπορεί να σου κάνει.
Περνάς και φέγγει η στράτα μου
στέκεις και λάμπει ο κόσμος
γλυκομιλείς κι αθίζουνε
το γιασεμί κι ο δυόσμος.
*Όλες οι λεπτομέρειες για το μουσείο του Λυχνοστάτη στην επίσημη ιστοσελίδα του.
*Αν αναζητάτε τους ομορφότερους χώρους για τη διαμονή σας στο δήμο Χερσονήσου, επισκεφτείτε το Cretico.
Για ακτοπλοϊκά εισιτήρια αξίζει να αναζητήσετε Εδώ.
